Choroby zakaźne i pasożytnicze - zapobieganie i zwalczanie - Aniela Adonajlo, Ratownictwo Medyczne, III rok, Choroby zakaźne, ebook, pdf

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

Choroby

zakaźne i pasożytnicze

Zapobieganie i zwalczanie

AUTORZY:

Doc. dr hab. Aniela Adonajlo - PZH. Zakład Epidemiologii;

Prof. dr hab. Zbigniew Anusz - PZH. Zakład Epidemiologii;

Dr n. przyr. Aleksandra Bielicka - PZH. Zakład Zwalczania Skażeń

Biologicznych;

Prof. dr hab. Tadeusz Dzbeński - PZH. Zakład Parazytologii Lekarskiej;

Dr n. med. Ewa Gonera - PZH. Zakład Epidemiologii;

Prof. dr hab. Waleria Hryniewicz - PZH. Zakład Bakteriologii;

Dr n. przyr. Wiesława Janaszek - PZH. Zakład Badania Surowic

i Szczepionek;

Doc. dr hab. Marek jfankowski - PZH. Zakład Wirusologii;

Doc. dr hab. Zdzisław Jarząbek - PZH. Zakład Wirusologii;

Prof. dr hab. Janusz Jeljaszewicz - PZH. Zakład Bakteriologii;

Prof. dr hab. Stanisław Kałużewski - PZH. Zakład Bakteriologii;

Prof. dr hab. Jan Kostrzewski - PZH. Zakład Epidemiologii;

Dr n. przyr. Hanna Krzywicka - PZH. Zakład Zwalczania Skażeń

Biologicznych;

Prof. dr hab. Jerzy Kulczycki - Instytut Psychiatrii i Neurologii;

Prof. dr hab. Wiesław Magdzik - PZH. Zakład Epidemiologii; oraz

Wojskowy Instytut Higieny i Epidemiologii

Dr n. med. Jadwiga Meszaros - PZH. Zakład Bakteriologii;

Prof. dr hab. Danuta Naruszewicz-Lesiuk - PZH. Zakład Epidemiologii;

Dr n. przyr. Maria Nasiłowska - PZH. Zakład Parazytologii Lekarskiej;

Prof. dr hab. Adam Nowosławski - PZH. Zakład Immunopatologii;

Lek. wet. Anna Przybyhka - PZH. Zakład Epidemiologii;

Dr. n. med. Halina Rudnicka - PZH. Zakład Epidemiologii;

Doc. dr hab. Danuta Seroka - PZH. Zakład Epidemiologii;

Doc. dr hab. Hanna Stypulkowska-Misiurewicz - PZH. Zakład Bakteriologii;

Dr n. med. Ireneusz Szczuka - Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc;

Prof. dr hab. Wanda Szotowa - Instytut Matki i Dziecka;

IProf. dr hab. Józef Towpik\- Instytut Wenerologii AM w Warszawie;

Doc. dr hab. Stanisława Tylewska-Wierzbanowska - PZH. Zakład

Bakteriologii;

Prof. dr hab. Mirosław Wysocki - PZH. Zakład Statystyki Medycznej; ,Dr n. med. Jadwiga Żabicka - PZH. Zakład Epidemiologii;

Choroby

zakaźne i pasożytnicze

Zapobieganie i zwalczanie

pod redakcją

Wiesława Magdzika

III wydanie

Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne "Vesalius" Kraków 1993

Wydawca:

Fundacja Szkoły Zdrowia Publicznego AM i UJ

Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne • Vesalius •

ul. Wiślisko l, 31-538 Kraków

Tel./Fax: 213387

ISBN 83-85688-02-1

Skład: wtAKSET Kraków, ul. Halicka 9

Druk: DEKA Kraków, ul. Golikówka 7

SPIS TREŚCI

Przedmowa do trzeciego wydania (Jan Kostrzewski) . . 11 AIDS (Acguired Immunodeficiency Syndrome) - Zespól Nabytego Upośledzenia Odporności i inne postacie zakażenia HIV (Human Immunodeficiency Virus) (Wieslato Magdzik, Adam Nowoslawski) ......... 15

Bąblowica (Aniela Adonajlo) ........... 25

Biegunki dziecięce (Wanda Szotowa) ........ 28

Błonica (Zbigniew Anusz) ............ 35

Borelioza (Maria Nasilowska) .......... 40

Bruceloza (Danuta Seroka) ........... 45

Campylobakterioza (Hanna Stypulkowska-Misiurewicz ) . . 52

Chlamydiozy - ornithosis, psittacosis (Stanislawa Tylewska-Wierzbanowska) . . . . . . . . . . 56

Chlamydiozy przenoszone drogą płciową l fJózef TowtrikA . 60 Cholera (Danuta Naruszewicz-Lesiuk) ........ 63

Choroba Creutzfeldta-Jakoba (Jerzy Kulczycki) .... 69

Choroba kociego pazura (Stanislawa

Tylewska-Wierzbanowska) .......... 72

Czerwonka bakteryjna (Aniela Adonajlo, Hanna Stypulkowska-Aiisiurewicz ) ............ 75

Dur brzuszny (Ewa Gonera) ........... 81

Dur powrotny (Jan Kostrzewski) ......... 90

Dur wysypkowy (Jan Kostrzewski) ........ 94

Dur wysypkowy szczurzy (Jan Kostrzewski) ..... 100

Dury rzekome (Ewa Gonera) .......... 102

Dżuma (Danuta Seroka) ............ 105

Filarioza (Tadeusz Dzbeński) ........... 113

Glistnica (Aniela Adonajlo) ........... 117

Gorączka denga (Jadwiga Żabicka) ........ 121

Gorączki krwotoczne o etiologii wirusowej (Danuta Seroka) 126

- gorączka krwotoczna z zespołem nerkowym ... 127

- gorączka krwotoczna afrykańska - zakażenia wirusami

Marburg i Ebola ............ 130

- gorączka Lassa ............. 135

Gorączka papataci (Jadwiga Żabicka) ....

Gorączka Q (Stanisława Tylewska-Wierzbanowska) Gruźlica (Ireneusz Szczuka) .......

Grypa (Marek Jankowski) ........

Grzybice skóry yjózef Towpik"\ ......

- grzybica skóry owłosionej .....

- grzybica skóry nieowłosionej ....

- grzybice stóp ..........

- grzybica paznokci ........

- zakażenia drożdżakowe ......

Kiła t Józef Towpik\ ......

- kiła jako choroba weneryczna

- kiła endemiczna .....

Kłykciny koriczyste \(Józef Towtńkl ......

Kokcidiozy przewodu pokarmowego (Tadeusz Dzbeński) Krztusiec (Aniela Adonajlo) .........

Lamblioza (Aniela Adonajlo} ......

Legioneloza (Hanna Stypulkowska-Misiurewicz) Leiszmanioza (Tadeusz Dzbeński) ....

- leiszmanioza skórna ......

- leiszmanioza trzewna (kala-azar) Leptospirozy (Maria Nasilowska) ....

Listerioza (Danuta Seroka) ......

Loaoza (Tadeusz Dzbeński) ......

Melioidoza (Danuta Seroka) .... Mononukleoza zakaźna (Zbigniew Anusz)

Nosacizna (Danuta Seroka)

Odra (Danuta Naruszewicz-Lesiuk) . . . Onchocerkoza (Tadeusz Dzbeński) ... Opryszczka zwykła (Halina Rudnicka) Ospa małpia człowieka (Jan Kostrzewski) Ospa prawdziwa (Jan Kostrzewski) . . Ospa wietrzna i półpasiec (Halina Rudnicka) Owsica (Aniela Adonajlo) ......

Pełzakowica - czerwonka pełzakowa (Aniela Adonajlo) Pneumocystodoza (Aniela Adonajlo) ......

141

144

148

155

161

165

167

169

171

174

181

183

186

189

194

197

203

206

209

215

220

224

226

229

232

238

241

244

248

252

256

260

264

Porażenie dziecięce (Zdzisław Jarząbek, Jadwiga Żabicka) Posocznica noworodków (Wanda Szotowa) .....

Promienica (Zbigniew Anusz) ..........

Pryszczyca (Danuta Seroka) ..........

Przywry - wywoływane nimi inwazje (Tadeusz'

Dzbeński) ...............

Riketsjozy (Jan Kostrzewski) .........

- gorączka plamista Gór Skalistych ....

- gorączka guzkowata .........

- dur kleszczowy Queensland .......

- północnoazjatycka kleszczowa riketsjoza . .

- ospa riketsjowa ...........

- choroba tsutsugamushi (zwana również tyfusem)

- gorączka okopowa (gorączka wołyńska, gorączka pięciodniowa) ............

Różyca (Zbigniew Anusz) ..........

Różyczka (HalinaRudnicka) .........

Rzeżączka \( Józef Towoikl .........

Rzęsistkowica \ctozel lovitnL\ .........

Salmonelozy (Zbigniew Anusz) ......

Schistosomatoza (bilharcjoza) (Tadeusz Dzbeński) Świerzb (Zbigniew Anusz) ........

Tasiemczyce (Aniela Adonajlo) ......

Tężec (Zbigniew Anusz) ........

Toksoplazmoza (Tadeusz Dzbeński) ....

Trąd (Wieslawa Janaszek) ........

Trypanosomatoza afrykańska (śpiączka afrykańska)

(Tadeusz Dzbeński) .........

Trypanosomatoza amerykańska (choroba Chagasa)

(Tadeusz Dzbeński) .........

Tularemia (Danuta Seroka) .......

Wąglik (Danuta Seroka) ..........

Węgorczyca - strongyloidoza (Aniela Adonajlo) . . .,, Wirusowe zapalenia wątroby (Wiesław Magdzik, Danuta |'|i Naruszewicz-Lesiuk, Adam Nowoslawski) . . .

- wirusowe zapalenie wątroby typu A ....

- wirusowe zapalenie wątroby typu E ....

- wirusowe zapalenie wątroby typu B ....

269

275

279

282

285

288

289

291

293

294

296

298

301

304

309

314

316

322

326

329

335

340

345

351

355

358

363

367

371

373

378

380

- wirusowe zapalenie wątroby typu D ...... 388

- wirusowe zapalenie wątroby typu C ...... 391

Wlosogłówczyca Trichurioza (Aniela Adonajlo) .... 395

Wlośnica (Aniela Adonajlo) ........... 398

Wszawica (Jan Kostrzewski) ........... 403

Wścieklizna (Danuta Seroka) ........... 407

Yersinioza (HannaStypułkowska-Misiurewicz) ..... 415

Zakażenia arbowirusami ze szczególnym uwzględnieniem

kleszczowego zapalenia mózgu (Jadwiga Żabicka) '. . 424 Zakażenia wirusem cytomegalii (Marek Jankowski) . . . 430 Zakażenia enterowirusami poza poliomyelitis

(Zdzisław Jarząbek) ............ 437

Zakażenia gronkowcowe (Janusz Jaljaszewicz, Jadwiga

Meszaros) ................ 443

Zakażenie wywołane przez Mycoplasna pneumoniae

(Stanisław Kałużewski) ........... 448

Zakażenia paciorkowcowe (Waleria Hryniewicz, Ewa Gonera) 453

- zakażenie wywołane przez 5. pyogenes ..... 455

- zakażenie wywołane przez S. agalactiae .... 463

- zakażenie wywołane przez S. pneumoniae .... 467 Zakażenie ostre wirusowe układu oddechowego poza grypą

(Marek Jankowski) ............. 471

Zakażenia szpitalne (Janusz Jeljaszewicz, Waleria Hryniewicz,

Jadwiga Meszaros) ............. 475

Zapalenia mózgu (Jadwiga Żabicka) ........ 485

Zapalenie nagminne przyusznicy - świnka (Jadwiga Żabicka) 491 Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych (Jadwiga Żabicka) 496

- bakteryjne ............... 496

- wirusowe ............... 501

Zatrucia i zakażenia pokarmowe (Anna Przybyhka) . . . 506 Zatrucia jadem kiełbasianym (Zbigniew Anusz) .... 512

Ziarnica weneryczna pachwin \( Józef TowpikJl ..... 518

Zimnica (Tadeusz Dzbeński) ........... 520

Żółta gorączka (Jadwiga Żabicka) ......... 527

INFORMACJE UZUPEŁNIAJĄCE

Sytuacja epidemiologiczna chorób zakaźnych i pasożytniczych w Polsce na tle sytuacji światowej (Jan Kostrzewski, Wiesław Magdzik) ............. 533

Ważniejsze programy zwalczania chorób zakaźnych

i pasożytniczych w świecie (Jan Kostrzewski) . . . 546

Definicje najczęściej używanych pojęć epidemiologicznych

(Mirosław Wysocki) ............ 558

Zasady dezynfekcji (Hanna Krzywicka) ....... 566

Zasady sterylizacji materiałów i sprzętu medycznego

(Aleksandra Bielicka) ............ 574

Wykaz ważniejszych aktów prawnych regulujących zapobieganie chorobom zakaźnym i pasożytniczym i ich zwalczanie (Halina Rudnicka) ............. 578

Wyciąg najbardziej istotnych informacji z zakresu zapobiegania chorobom zakaźnym i pasożytniczym i ich zwalczania (Halina Rudnicka) ............. 580

Adresy i telefony instytucji zajmujących się zapobieganiem

i zwalczaniem chorób zakaźnych (Halina Rudnicka) . 585

PRZEDMOWA DO TRZECIEGO WYDANIA

W latach pierwszej i drugiej wojny światowej oraz bezpośrednio po wojnach piętnowały Europę wielkie epidemie chorób zakaźnych - gruźlicy, grypy, epidemicznego duru wysypkowego, duru brzusznego, czerwonki bakteryjnej, chorób wenerycznych, malarii oraz chorób zakaźnych wieku dziecięcego, jak błonica, krztusiec i inne. Choroby zakaźne w owym czasie były pierwszą przyczyną zgonów, a zwalczanie ich było najważniejszym zadaniem publicznej służby zdrowia.

W drugiej połowie lat czterdziestych i w latach pięćdziesiątych stopniowo zmniejszało się zagrożenie tymi chorobami w Europie i w Polsce, zaś w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych doprowadzono do znacznej redukcji lub nawet do wykorzenienia niektórych chorób jak ospa prawdziwa, epidemiczny dur wysypkowy, błonica. Uzyskane wyniki uśpiły czujność służb zdrowia krajów europejskich oraz odwróciły uwagę od problematyki zapobiegania chorobom zakaźnym i ich zwalczania. Po sukcesie jakim było wykorzenienie ospy prawdziwej w całym świecie, pod koniec lat siedemdziesiątych, lata osiemdziesiąte przyniosły jednak nowe poważne zagrożenie - zespół nabytego upośledzenia odporności - AIDS. Nowa sytuacja epidemiologiczna zmusza do zrewidowania strategii zwalczania chorób zakaźnych w Europie i w świecie. Szybkie rozpowszechnianie się zakażeń wirusem HIV oraz zachorowań na AIDS jest alarmującym sygnałem ostrzegawczym dla służb zdrowia wszystkich krajów, zmuszając do ponownego zainteresowania się zwalczaniem chorób zakaźnych.

Zagrożenie zdrowia ludności krajów Europy i uprzemysłowionych krajów innych regionów świata wynika nie tylko z pojawienia się nowych chorób zakaźnych ale również z powodu szerzenia się znanych od dawna zakażeń związanych z nosicielstwem, jak: wirusowe zapalenie wątroby, dur brzuszny, czerwonka, cholera. Poważne zagrożenie stanowi ponadto duży ruch

ludności: turystyczny, handlowy, przesiedleńczy, w poszukiwaniu pracy; ruch na osi wschód-zachód i południe-północ. Zwiększa się liczba i częstość zatruć pokarmowych, zakażeń wewnątrz szpitalnych i wewnątrz zakładowych. Sytuacja ta zmusza do zainteresowania problematyką zwalczania chorób zakaźnych nie tylko specjalistów epidemiologów i lekarzy chorób zakaźnych, ale również lekarzy ogólnych, lekarzy ośrodków zdrowia i przychodni, lekarzy szkolnych i innych.

Potrzebom upowszechnienia podstawowych informacji o zapobieganiu chorobom zakaźnych i ich zwalczaniu wychodzą na przeciw autorzy książki pod redakcją Wiesława Magdzika, pt. "Choroby zakaźne i pasożytnicze. Zapobieganie i zwalczanie". Inicjatorem książki był Wiesław Magdzik, a pierwsze wydanie, w nakładzie ponad 10 000 egzemplarzy ukazało się pod koniec 1982 r. Książka wzbudziła żywe zainteresowanie a nakład szybko został wyczerpany. Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich zwrócił się więc o opracowanie drugiego wydania, które ukazało się w grudniu 1986 r., w nakładzie 10 000 egzemplarzy i poprzedziło je zebranie krytycznych uwag czytelników, prowadzące do spotkania autorów z odbiorcami książki - przedstawicielami różnych środowisk medycznych, zwłaszcza z lekarzami pracującymi w służbie sanitarno-epidemiologicznej - w celu przedyskutowania zmian zamierzonych w drugim wydaniu książki oraz uzupełnienia jej treści. Uwzględniając uwagi i życzenia czytelników wprowadzono do książki nowe rozdziały poświęcone np. gorączce krwotocznej z zespołem nerkowym, legionelozie, zespołowi nabytego upośledzenia odporności - AIDS, a ponadto wzbogacono niektóre rozdziały. Zmieniono również układ poszczególnych rozdziałów, dążąc do ujednolicenia ich formy i sposobu przedstawienia treści. W oddzielnym rozdziale przedstawiono możliwości przeprowadzenia rzadko wykonywanych lub wysoko specjalistycznych badań laboratoryjnych, niezbędnych dla potwierdzenia rozpoznania chorób zakaźnych i pasożytniczych. Opracowano również wyciąg z ważniejszych aktów prawnych dotyczących zapobiegania i zwalczania chorób zakaźnych i pasożytniczych. Pomocnicze rozdziały umieszczono na końcu książki.

Dalsze zmiany wprowadzono do trzeciego wydania, o które zwrócił się do redaktora książki i jej autorów Państwowy Zakład

Wydawnictw Lekarskich. Postanowiono uzupełnić treść następującymi rozdziałami: kokcidioza przewodu pokarmowego, promie-nica, borelioza, zakażenia wywołane przez Papilloma virus, condylomata acuminata, zasady przeprowadzania dezynfekcji, zasady przeprowadzenia sterylizacji materiału i sprzętu medycznego. Dokonano również zmiany tytułów trzech rozdziałów i rozszerzono zespół autorów.

Książka jest pomyślana przede wszystkim jako vademecum dla lekarzy praktyków i pracowników służby sanitarno-epidemiologicznej. Nie może ona sprostać wymaganiom podręcznika akademickiego, co wymagałoby znacznego rozbudowania strony klinicznej. Jednakże jako uzupełnienie podręczników klinicznych, książka powinna służyć zarówno praktyce lekarskiej w zapobieganiu i zwalczaniu chorób zakaźnych i pasożytnicznych, jak i jako źródło informacji, dla studentów medycyny i lekarzy.

Jan Kostrzewski

AIDS

(\ACQUIRED IMMUNODEFICIENCY SYNDROME) -

ZESPÓŁ NABYTEGO UPOŚLEDZENIA ODPORNOŚCI

j t INNE POSTACIE ZAKAŻENIA HIV (HUMAN IMMUNO-l^EFICIENCY VIRUS)

1. Określenie.

Choroba znana jako AIDS w krajach o zasięgu języka angielskiego, jako SIDA - w krajach o zasięgu języka francuskiego, jako SPID - w krajach o zasięgu języka rosyjskiego, jest kończącą się, jak dotąd, zgonem, postacią zakażenia HIV (Human immunodeficiency virus), który powoduje upośledzenie odporności komórkowej. Wirus ten, po zakażeniu przed wystąpieniem AIDS, może ponadto wywołać inne postacie zakażenia, tj. stan bezobjawowego nosicielstwa, limfadenopatię uogólnioną oraz zespół określony jako ARC (AIDS Related Complex).

2. Charakterystyka kliniczna.

Wirus po zakażeniu utrzymuje się w organizmie człowieka do końca życia. Człowiek ten może zakażać innych. Po kilku tygodniach od wtargnięcia do organizmu mogą wystąpić na ogół krótkotrwałe objawy związane z zakażeniem (gorączka, objawy mononukleozopodobne rzadziej nuerologiczne).

Po upływie około 8 tygodni (rzadziej po dłuższym okresie) od zakażenia pojawiają się przeciwciała, które utrzymują się, podobnie jak wirus, do końca życia (ewentualny spadek w okresie agonalnym). Od momentu pojawienia się przeciwciał zakażenie może być rozpoznane rutynowo stosowanymi testami serologicznymi. Natomiast do chwili pojawienia się przeciwciał nie ma możliwości wykrycia zakażenia rutynowo stosowanymi testami, mimo, że człowiek ten może stanowić źródło zakażenia dla innych osób. (Testy pozwalające stwierdzić obecność HIV lub jego antygenów nie są stosowane rutynowo).

W zasadzie rozróżnia się cztery postacie zakażenia HIV:

1. bezobjawowe nosicielstwo;

2. limfadenopathia uogólniona, którą można rozpoznać wówczas, gdy u osoby zakażonej stwierdza się powiększenie węzłów

chłonnych w dwu odległych od siebie miejscach z wyłączeniem okolicy pachwinowej, najczęściej węzłów szyji i karku, utrzymujące się przez okres co najmniej 3 miesiący;

3. ARC (AIDS related complex) - utrzymująca się przez co najmniej miesiąc biegunka, astenia, gorączka (stała lub okresowa), utrata masy ciała (powyżej 7 kg lub powyżej 10 % należnej), nocne poty, kaszel, rzadziej świąd skóry lub wysypka;

4. AIDS, którego objawy kliniczne są związane głównie z wystąpieniem powikłań typowych dla stanów upośledzonej odporności komórkowej. Powikłaniami tymi mogą być:

- zakażenie oportunistyczne dotyczące głównie płuc, mózgu, opon mózgowo-rdzeniowych oraz przewodu pokarmowego. Stwierdza się je u 60-70 % chorych. Najczęściej występują zapalenia płuc wywołane przez Pneumocystis carinii. Ponadto występują zakażenia wywołane przez inne pierwotniaki, grzyby, bakterie, wirusy (jak np. Aspergillus, Candida, Cryptococcus neoformans, CMV i inne wirusy grupy herpes, mykobakterium avium intracellulare, Nocardia i Toxoplasma), a także w niektórych krajach stosunkowo często gruźlica płuc i pozapłucna. Chorzy ci przeżywają przeciętmie około 6 miesięcy. Okres przeżycia praktycznie nie przekracza 2 lat;

- procesy nowotworowe, które stwierdza się u 10-25 % chorych. Najczęściej jest to rozsiana-agresywna postać mięsaka Kaposi'ego (skórna i trzcwna). Stwierdzono ponadto inne nowotwory (chłoniaki nieziarnicze, raki jamy ustnej, odbytu, białaczki). U chorych z mięsakiem Kaposi'ego średni okres przeżycia wynosi 16-17 miesięcy. Okres 2 lat przeżywa 25% chorych.

- stwierdza się zachorowania powikłane zarówno zakażeniami oportunistycznymi jak i procesami nowotworowymi. Są to ciężko przebiegające przypadki. Ponadto występują:

- postacie przebiegające z encefalopatią objawiającą się daleko posuniętym otępieniem jako wynik działania HIV na centralny układ nerwowy.

- postacie przebiegające z dużego stopnia ogólnym wynisz-

W tej postaci choroby (AIDS) nie spostrzegano powrotu odporności komórkowej, cofnięcia się objawów encefalopatii lub uogólnionego wyniszczenia do normy. Choroba kończy się zgonem.

W przebiegu choroby obserwuje się następujące odchylenia w wyniku badań laboratoryjnych: zwiększenie limfocytów T sup-resorowych i zmniejszenie liczby limfocytów T pomocniczych, a w skutek tego zmniejszenie wartości stosunku liczby limfocytów T pomocniczych do liczby limfocytów T supresorowych. Stosunek ten, który u zdrowych ludzi wynosi l, 4-2, 5 zmniejsza się do 0,6 lub niżej. Ponadto występuje niedokrwistość, leukopenia, trombocytopenia, limfopenia, zmniejszony odczyn blastyczny limfocytów krwi obwodowej w stosunku do mitogenów (np. fitohemaglutyniny), anergia skórna wobec zespołu antygenów testowych (np. tuberkulina, candida, tężec, świnka) oraz miernie zwiększone stężenie krążących kompleksów immunologicznych. W badaniu histopatologicznym powiększonego węzła chłonnego we wczesnym okresie limfadenopatii spostrzega się obraz nieswoistej aktywacji.

3. Czynnik etiologiczny.

Wirus należący do retrowirusów, blisko spokrewniony z wirusem HTLY-I uważanym za czynnik etiologiczny białaczki z komórek T osób dorosłych i z wirusami wywołującymi upośledzenie odporności u małp (SIV). Na kongresie AIDS (czerwiec 1986 r.) ustalono jednolitą jego nazwę: HIV - Hu-man Immunodeficiency Virus (poprzednie nazwy: HTLV-III lub LAV). Jest to wirus limfotropowy niszczący limfocyty pomocnicze T. W budowie jego wyróżnia się część powierzchniową (otoczkę) i rdzeniową zawierającą DNA i odwrotną transkryptazę. Stosunkowo łatwo ulega zmianom mutacyjnym zwłaszcza w obrębie antygenów części powierzchniowej. Wyróżnia się obecnie szczepy klasyczne zwane HIV[ i szczepy zmienione antygenowe zwane HIV2, stwierdzone zwłaszcza w zachodniej Afryce, a w Europie szczególnie w Portugalii, HIV jest wrażliwy na czynniki zewnętrzne. Temperatura 56°C inak-tywuje go w ciągu 30 min. Spośród środków dezynfekcyjnych przejawiają szczególną skuteczność związki zawierające czynny chlor.

4. Rezerwuar zarazka.

Człowiek.

5. Źródło zakażenia.

Zakażony człowiek od ok. 2 tygodni po zakażeniu do śmierci we wszystkich etapach i w postaciach zakażenia.

6. Drogi szerzenia.

Sposób szerzenia zbliżony do szerzenia się wirusa zapalenia wątroby typu B. Wirus znajduje się w płynach ustrojowych, wydzielinach i wydalinach człowieka zakażonego, w większości z nich w mianie, które nie ma szans wywołania zakażenia. Nośnikiem zarazka jest: nasienie męskie, krew, wydzielina pochwy i macicy, gdzie występuje on w odpowiednio wysokim mianie. Rolę nośnika mogą odegrać również inne płyny ustrojowe, wydzieliny i wydaliny w przypadku jeśli zawierają krew. Preparaty krwiopochodne poza czynnikiem krzepnięcia VIII i IX nie odgrywały roli nośnika zarazka. Prawdopodobnie obróbka termiczna lub alkoholowa jest dostatecznym czynnikiem inakty-wującym HIV. Na podstawie pojedynczych, nie w pełni potwierdzonych, obserwacji, można przypuszczać, że w pewnych przypadkach mleko kobiece może odegrać rolę nośnika zarazka.

Choroba szerzy się drogą pozajelitową:

- drogą naruszenia ciągłości tkanek, tj. przez przetoczenie zakażonej krwi, osocza, czynników krzepnięcia VIII lub IX, dokonywanie injekcji lub naruszenia ciągłości tkanek zakażonym niewysterylizowanym sprzętem, a także przez przeszczepienie tkanek i drogą sztucznego zapłodnienia;

- drogą bliskiego, ścisłego kontaktu, tj. kontaktu seksualnego zwłaszcza homoseksualnego;

- drogą wertykalną, tj. zakażenie dziecka od matki najczęściej w trakcie akcji porodowej, rzadziej w okresie życia płodowego lub po urodzeniu.

Wirus nie szerzy się przez owady ssąco-kłujące (komary), drogą pokarmową, drogą kropelkową, jak również drogą przypadkowego kontaktu.

Prawdopodobieństwo zakażenia drogą przetoczenia zakażonej krwi lub preparatów krwiopochodnych wynosi powyżej 90 °0, drogą zakażenia wertykalnego - 35-50%, drogą niesterylizowanych strzykawek około 1%, drogą kontaktu seksualnego około 1%.

7. Wrota zakażenia.

Naruszona ciągłość powłok ciała (uszkodzona skóra lub błona śluzowa).

8. Okres wylęgania.

Długi i bardzo zróżnicowany. Od zakażenia do wystąpienia AIDS upływa od kilku miesięcy do 10 lat, a nawet dłużej (przeciętnie 4-5 lat).

9. Wydalanie zarazka i okres zaraźliwości.

Zarazek znajduje się we krwi, w spermie, w wydzielinach pochwy i szyjki macicy a w małych ilościach również w innych płynach ustrojowych, wydzielinach i...

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

Podobne