Charles Baudelaire Łabędź i Oddźwięk, Filologia Polska, ebook, pdf

Dawid Kieres

grupa A

Charles Baudelaire Łabędź i Oddźwięki– interpretacja

Charles Baudelaire był poetą mocno wyprzedzającym swoje czasy. Ten francuski artysta – prekursor symbolizmu i dekadentyzmu w literaturze zasłynął przede wszystkim z tomu poezji Kwiaty zła wydanego w 1857 roku w Paryżu. W swojej twórczości poruszał tematy bardzo kontrowersyjne. Żadne zagadnienie nie było dla niego tematem tabu, co powodowało pewien ferment w ówczesnym konserwatywnym i skonwencjonalizowanym społeczeństwie. Śmierć, rozkład, odważna erotyka i zło inspirowały Baudelaire’a, a szok, jaki wywoływał swoimi dziełami był tym, co pragnął osiągnąć.

Jednym z bardziej popularnych utworów jest Oddźwięk pochodzący właśnie ze zbioru Kwiaty Zła. Baudelaire bardzo trafnie przeczuł, że w słowie jest coś, czego nie da się sprowadzić do jego czysto opisowego charakteru. Każdy przedmiot oprócz swojej zewnętrzności ma wymiary niewidoczne dla ludzi, którzy nie potrafią ich dostrzegać i doznawać wszystkimi zmysłami. To właśnie zmysłowość i synestezja są dominantami w wierszu. Tylko prawdziwie wrażliwi ludzie, jak artyści zdolni są postrzegać wewnętrzne piękno świata.

Są aromaty świeże jak ciała dziecinne,

Dźwięczne i niby łąki zielone; są inne-

Bogate i zepsute, silne, triumfalne,

Które się rozlewają w światy idealne…

Zapachy, kolory, faktury i dźwięki mieszają się ze sobą i uzupełniają nawzajem tworząc piękno rzeczywistości interpretowanej przez artystów. Rozróżnia wśród nich elementy zgodne z kanonami piękna i te, których estetyką jest brzydota. Co zastanawiające, woli te drugie. Dostrzega ich wartości, pomimo tego, że ogólnie uważane są za bezwartościowe.

Oprócz zewnętrznej warstwy świat posiada również swój idealny, fenomenalny odpowiednik, którego doznać mogą tylko wybrani. Słowa, symbole i metafory odsłaniały mu jakiś pierwotny świat natury, kiedy człowiek sięgał po pewne słowa po raz pierwszy. Słynne Oddźwięki były więc jakby próbą wskrzeszenia owej pierwotnej sytuacji człowieka-wynalazcy, z którym utożsamia się poeta pragnący ominąć martwe pola słów zużytych i odnaleźć jakby pozaczasowy związek z naturą.

W obrazowości jego wierszy dostrzec można pewne wpływy malarstwa, co wytłumaczyć można jego zainteresowaniem tą dziedziną sztuki. Baudelaire utrzymywał kontakty z wielkimi malarzami swojej epoki jak Eugene Delacroix czy Édouard Manet. Sam fascynował się malarstwem, co znajduje swoje odbicie w jego twórczości. Ukazywanie obrazów w utworach tego poety jest jednym z najważniejszych środków, jakimi się posługuje. Służą one często do ukazania symboliki pewnych zjawisk. Pomimo, że w Oddźwiękach nie widać konkretnych scen czy widoków, to cały wiersz zdaje się być ekspresyjną mieszaniną przypominającą impresjonistyczne dzieło sztuki.

Nieco inną tematykę podejmuje wiersz Łabędź. Utwór ten podzielony jest na dwie części. W pierwszej Autor wykorzystując kontekst Andromachy – bohaterki z mitologii greckiej, która została zamordowana przez zazdrosną kobietę. Smutny motyw służy Baudelaire’owi do ukazania przebudowanego Paryża, który pomimo swojego piękna obdarty został ze swojej prawdziwej tożsamości. Mówi:

Użyźnił nagle pamięć mą, płodną w widzenia,

Gdym przez nowy Carrousel przechodząc się zwlekał.

Starego nie ma już Paryża (tak się zmienia

Kształt miasta prędzej jeszcze niż serce człowieka);

Poeta w nowym porządku miasta dostrzega chaos pośród rusztowań i złamanych kolumn. Następnie Autor ukazuje obraz białego łabędzia, który wychodzi z ciemności i przechadza się po mieście pozbawionym duszy. Ptak wznosi głowę do góry i woła o deszcz oczyszczenia dla miasta, jednak nie uzyskuje żadnej odpowiedzi. Łabędź jest symbolem doskonałości, szlachetności i marzeń, co tworzy swoisty kontrast z tłem, jakim jest nowy Paryż. Podmiot liryczny próbuje uporać się z nowymi realiami, ale jest to dla niego bardzo trudne. Nie może zapomnieć o losie Andromachy. Obraz miasta oraz smutek jest również zestawiony z innymi opisami smutnych sytuacji, jak chora na gruźlicę Murzynka tęskniąca za swoim krajem czy zagubieni na morzu marynarze. Poeta poprzez te przykłady opisuje rożne wymiary cierpienia. Dostrzega w nich odmienne odcienie przyczyny i sposób ich doznawania. Daje do zrozumienia, że jest to nieodłączna część ludzkiej egzystencji, której uniesposób się pozbyć.

Cały wiersz doskonale odzwierciedla dekadentyzm Baudelaire’a. Nastrój wiersza ukazuje typowy dekadencki spleen. Melancholia, smutek i tęsknota to uczucia dominujące w tym utworze. Dla poety następuje jakby koniec jakiejś epoki. Nic już nie jest takie samo, jak pamiętał. Pragnie on powrotu starego porządku, jednak jest to niemożliwe. Staje się to przyczyną głębokiej frustracji podmiotu lirycznego.

Oba wiersze są niezaprzeczalnymi dziełami sztuki. Widać w nich kunszt wielkiego artysty. Dotykają tematyki często uważanej za obsceniczną i przez to często stającej się tabu. Autor jednak dostrzega w nich nietuzinkowe piękno, które jest widoczne tylko dla wybranych. Baudelaire, pomimo swojej kontrowersyjności był artystą dobrze wykształconym i mającym silne fundamenty kulturowe, na których budował swoją twórczość. Widać to w licznych kontekstach, jakimi się posługiwał. W nietuzinkowy sposób postrzegał cały otaczający go świat. Oto, jak opisał życie:

Życie jest szpitalem, w którym każdy pacjent jest opanowany chęcią zmiany swego łóżka. Są tylko trzy istoty godne szacunku: kapłan, wojownik, poeta. Wiedzieć, zabijać i tworzyć. Wszyscy inni są do obciosania i pańszczyzny, stworzeni do obory, czyli do wykonywania tak zwanych zawodów.

Być może właśnie ta umiejętność postrzegania stała się przyczyną jego geniuszu.

Georges Bataille, Literatura a zło, Oficyna Literacka, Kraków 1992.

Fragment wiersza Oddźwięki w przekładzie Antoniego Lange.

Wiersz Łabędź w przekładzie Mieczysława Jastruna.

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

Podobne